پیشینه انتخابات در جهان و افغانستان!

رشد جمعیت در جهان رفته رفته باعث شد تا از میان مردم چهره هایی به عنوان فرمانروا برای سازماندهی امور جامعه قدرت را به دست بگیرند. در گذشته پیش از به وجود آمدن انتخابات قدرت به صورت متمرکز و انحصاری در خدمت جامعه بود، در واقع حاکم براساس اراده یک فرد، گروه خاص، غلبه و یا تقلب برگزیده می شد و از این طریق حکومت های مختلف شکل گرفته است.

با گذشت زمان به روشنی دیده شده است که تمرکز قدرت در درون خود سرچشمه ای از فساد می باشد و از این طریق فاسدترین نوع نظام ها را به وجود آورده است اما بعد از مدتی انسان ها با تفکر بسیار مکانیزمی را در دست گرفته اند تا قدرت در ورطه تمرکز و انحصار سقوط نکند و جامعه به سوی فساد روانه نشود.

از این رو بحث حقوق بشر و حاکمیت مردم یعنی انتخابات مطرح شده است تا مردم به عنوان شهروندان یک جامعه سیاسی با یکدیگر مکالمه و تفاهم داشته باشند و از این طریق سیاست اجتماعی و قدرت نیز به صورت عقلانی مدیریت شود.

به همین دلیل انتخابات با حقوق بشر و حاکمیت مردم ربط وسیعی پیدا نمود و همچنین رضایت مردم به عنوان جان مایه مناسبات اجتماعی و دموکراتیک و عبور از نظام استبدادی زمینه خوبی پیدا نمود.

این نکته قابل ذکر است که با ظهور اسلام در شبه جزیره عربستان انتخابات رواج پیدا کرد اما پیشینه انتخابات عصری و کنونی به قرن هفدهم برمی گردد.

راه اندازی انتخابات و انتخاب شدن از سوی مردم در افغانستان چه زمانی آغاز شده است؟
در سال 1300 هجری خورشیدی نخستین جرگه مشورتی در شهر جلال آباد برگزار شده است که برای نخستین بار پیش نویس قانون اساسی و برخی از نظام ها به تصویب رسیده اند و پس از آن در سال 1330 هجری خورشیدی جرگه مشورتی دیگری در پغمان تاسیس شد که دارای 428 عضو بوده و برخی نظام نامه های به تصویب نرسیده به اجرا درآمد.

از این رو در سال 1307 هجری خورشیدی در جرگه ای که توسط امان الله خان تشکیل شده بود برای نخستین بار رنگ پرچم افغانستان تعیین شده است.

در افغانستان انتخابات از زمان فرمانروایی ظاهر شاه به وجود آمده که در این زمان 13 دوره به صورت متواتر انتخابات صورت گرفته به استثنای دوره داود خان که انتخابات صورت نگرفته است.

این در حالی است که برای نخستین بار حقوق زنان در زمان شاه امان الله مطرح گردید اما مورخان نقش زنان را در جامعه افغانستان و انتخابات بسیار کمرنگ جلوه داده اند و هر چند که در قانون اساسی حق حضور داشته اما عملا شرکتی صورت نمی گرفت زیرا نهادهای مدنی و تشویقی در این زمینه برای زنان وجود نداشته است و باید این نکته را یادآوری کرد که مشارکت زنان در انتخابات کنونی اصلا قابل مقایسه با گذشته نمی باشد.

فراموش نشود، جامعه ای که در آن نظام های انتخاباتی حاکم نباشد و به حقوق و حاکمیت مردم احترام نگذارد، دارای نظامی دیکتاتور و میراثی می باشند و کاملا روشن است که دوامی پیدا نمی کنند و از طرفی نظام هایی که انتخابات را اصل می داند دارای خرد ملی و حقوق اساسی و بنیادی می باشند.

از آنجا که برگزاری انتخابات در یک جامعه برای ساختن نظامی مدرن، احراز پست ها، انتقال قدرت به گونه مسالمت آمیز بسیار مهم می باشد، بنابراین این سوال مطرح است که نقش انتخابات در نظام های مردم سالار چگونه می باشد؟

ناگفته نماند که انتخابات شفاف و عادلانه نقش بسیار مهمی را در سرنوشت جامعه بازی می کند زیرا جامعه نشان می دهد که سیاست امری شخصی نیست بلکه یک پدیده اجتماعی می باشد.

از یاد نرود که نقطه عزیمت نظام های دموکراتیک انتخابات می باشد اما انتخاباتی که مبتنی بر اعتماد ملی، شفاف و عادلانه و همچنین رهگذر انسجام اجتماعی و همبستگی ارزشی شهروندان باشد.